Buiten beelden en hun strijd tegen de elementen

Buitenbeelden zijn de hardcore avonturiers van de beeldengemeenschap. Ze trotseren regen, sneeuw en mos, en ze doen dat zonder te klagen. Maar ook deze bikkels verdienen wat liefde en zorg. In deze blog geef ik je een aantal onderhoudstip voor je buiten beeld.

Je hebt eindelijk dat prachtige stenen beeld in je tuin staan. Het straalt, het inspireert, en het geeft je buitenomgeving net dat beetje extra, of dat beetje heel veel meer extra. Maar dan, na een tijdje, sluipt er een groene laag mos overheen, komen er toch wat scheurtjes in na een vriesnacht of twee, of laat een vogel er wat op vallen. Wat nu? Geen paniek. Zelfs de meest statige steen heeft af en toe een schoonmaakbeurt nodig. En nee, dat is niet zo ingewikkeld als je denkt tijd voor wat onderhoudstips.

1. Een beetje mos is charmant… toch?

Je buitenbeeld staat daar statig te staan, dag in, dag uit. Het vangt elke windvlaag, elke regendruppel, en natuurlijk… een flinke laag mos. Voor sommigen is dit karakter, voor anderen het begin van een groene nachtmerrie. De waarheid? Een beetje mos kan charmant zijn, het geeft je beeld een 'ik-sta-al-honderd-jaar-hier' vibe. Maar als je het beeld niet meer door het mos kunt zien, dan wordt het misschien tijd om in actie te komen, liefst natuurlijk eerder…

Een zachte borstel en wat water doen wonderen. Doe het beeld niet te veel pijn – zachte aanrakingen zijn de sleutel, alsof je een kat aait (als hij of zij daar van houdt). Deze zachte aanpak voorkomt krassen op het beeld. Geen agressieve aanpak nodig. Denk eerder aan een ‘Spa-dagje’ voor je beeld. Milde reinigingsmiddelen zijn je beste vriend hier. Een oude zachte tandenborstel doet ook wonderen.

2. Bescherming tegen de elementen

Je beeld heeft als steen al de tand des tijds doorstaan. En nu weerstaat het in zijn huidige vorm regen, sneeuw, zon en alles wat moeder natuur op het menu heeft. Maar zelfs superhelden hebben bescherming nodig, toch?

Zoals een beschermende coating, denk aan een soort zonnebrandcrème, maar dan voor steen. Dit beschermt tegen regen, vorst en ander natuurgeweld. En nee, smeer je eigen zonnebrand niet op het beeld, dat werkt echt niet. Blanke was wel.

Met deze waterafstotende laag bescherm je je beeld tegen vocht, vorst en vervelende krassen. Denk eraan dit regelmatig aan te brengen, zodat je beeld zijn krachten behoudt en niet ineens barst als de vorst of hitte toeslaat.

Vorst en regen

Persoonlijk ben ik een echt wintermens, er kan mij niet genoeg sneeuw liggen in combinatie met een heerlijke vrieskou. Maar de winter is niet je beeld’s beste vriend. Als het water zich in de kleine scheurtjes van de steen nestelt en bevriest, kan dat scheuren veroorzaken. Daarom: zorg dat je beeld voorbereid is op de winter. Overweeg zelfs een seizoensgebonden verhuizing naar binnen als je het risico niet wilt nemen. Ja, dat klinkt als werk, maar het is minder werk en minder duur dan het vervangen van een gescheurd beeld.

3. De kunst van natuurlijke veroudering

Nu hoor je vaak dat veroudering en patina een beeld "karakter" geven. Patina valt in de categorie ‘een woord dat je niet zo vaak hoort’. Het is een oppervlaktestructuur en kleur die door natuurlijke of kunstmatige veroudering ontstaat. En dat geeft inderdaad karakter aan een beeld! Je beeld blijft helaas niet zo mooi glimmend en blinkend als toen je hem net gekocht en neergezet had.  Er is echter wel een verschil tussen een verfijnde patina en een beeld dat eruitziet alsof het op het punt staat door Indiana Jones ontdekt te worden.

Regelmatig onderhoud zorgt ervoor dat je beeld veroudert met stijl, zonder dat het er dus uitziet alsof het elk moment in een ruïne kan veranderen. Een goede schoonmaakbeurt en een beschermlaag houden je beeld in balans tussen mooi verouderd en overwoekerd door de natuur.

Ouder en kind beeld - nieuw (2009) en met karakter (2024)

4. Wat niet doen

Tenzij je je beeld echt zat bent, kun je volgende zaken beter niet doen. Misschien wel het belangrijkste deel van het onderhoud van stenen beelden: wat je niet moet doen. Een kleine checklist:

- Geen hogedrukspuit: Hoe verleidelijk ook, een stenen beeld is geen terras. Dat kunststuk kan niet tegen het watergeweld van een hogedrukspuit. Weet je nog die laatste keer dat je enthousiast was met je hogedrukspuit op het terras? Houd dat enthousiasme ver weg van je beeld. Diezelfde kracht zal je beeld doen afbrokkelen alsof het zand is. Voorzichtigheid is het toverwoord.

- Geen agressieve schoonmaakmiddelen: Bleekmiddel, ammoniak of die fles agressieve allesreiniger die je achterin je keukenkastje hebt gevonden.... je beeld gaat het je niet in dank afnemen. Wil je het graag toonbaar houden dan blijf je weg van deze schoonmaak vergiffen.

 - Geen extreme temperaturen: Met de klimaatverandering hebben we extremen in het weer, maar ook in temperaturen. Een beeld dat volop in de zon staat krijgt zonnebrand, maar in plaats van zo rood als een kreeft te worden verbleekt steen juist. En niet alleen vorst maakt scheuren in steen, ook hitte.

- Geen schurende materialen: Zachte borstels en milde schoonmaakmiddelen, geven het beste resultaat. Harde materialen zoals schuursponsjes kunnen krassen maken die moeilijk te herstellen zijn.

5. Moet je een buitenbeeld überhaupt schoonmaken?

Ach ja, dan de eeuwenoude vraag: is schoonmaken echt nodig? Sommige mensen zeggen dat weersinvloeden beelden mooier maken. Anderen krijgen nachtmerries bij de gedachte aan een groene waas. De waarheid ligt ergens in het midden en ook hier voor ieders wat wils. Een beetje vuil is oké, het voegt karakter toe. Maar als je beeld langzaam verandert in een natuurmonument van mos, kun je toch maar beter ingrijpen. Tenzij je dat mooi vindt natuurlijk. Houd het beeld schoon, maar overdrijf het niet. Zoals met alles in het leven: balans is de sleutel.

Robuust maar niet onkwetsbaar

Buitenbeelden zijn robuust, maar niet onkwetsbaar. Ze kunnen tegen een stootje, maar hebben af en toe een beetje aandacht en liefde nodig. Houd ze schoon, bescherm ze tegen de elementen, en laat ze met trots ouder worden – net als goede wijn. En als je het onderhoud een keer vergeet? Geen zorgen, je beeld is een overlever – het kan wel tegen een stootje.

Ga jij voor de ‘mossy’ look of toch voor liever een schonere look voor een tuinbeeld?

Leuk als je dat hieronder laat weten.